Zebrane

Według starych kronik osada została spalona podczas walk w 1326 r., w okresie wcześniejszym nazywała się Szwan od nazwiska właściciela. Za czasów Nowej Marchii nazwę zniemczono na Kolpin. Położone 2 km na północ śródleśne, obecnie zanikające jeziorko nosiło nazwę Szwan znacznie dłużej. Tędy biegł dawny gościniec (wykładany kłodami) z pomorza na Radęcin i Poznań.
Przy drodze między stacją kolejową i nadleśnictwem rośnie pięć potężnych dębów o obwodzie pni 4,6 – 6 m i wysokości ok. 23m oraz stary wiąz polny o obwodzie pnia 4,3 m. Zespół tych pomników przyrody został nazwany im. wybitnego przyrodnika prof. Władysława Szafera /aut. staraniem pana Władysława Wiatrowskiego/
We wsi późnobarokowy dwór myśliwski, parterowy, zbudowany w kształcie podkowy. Wejście z ganeczkiem wspartym na filarach. Oficyny dworskie zbudowane w XVIII w. zamieszkują rodziny leśników. Całość przebudowana w 1804 roku.

KIEŁPINO gm. Drawno; niemiecka nazwa Kölpin. Mała wieś sołecka nad Wardynką, na skraju Puszczy Drawskiej, przy drodze z Recza do Brzezin, w pobliżu skrzyżowania z drogą Choszczno-Drawno. Stacja kolejowa na linii z Choszczna do Drawna. We wsi złożonej z 16 zabudowań (1982 r.) znajduje się ruina późnobarokowego dworku myśliwskiego z końca XVIII w. W okolicy stacji kolejowej rośnie pięć potężnych dębów ( o obw. od 465 do 600 cm) im. prof. W. Szafera – pomniki przyrody  oraz wiąż polny o obw. 430 cm. W okolicy kilka jezior oraz wzgórza sięgające 105 – 108.

W średniowieczu biegł tędy szlak handlowy  z Osieczna przez Żółwin  i dalej przez Recz do Stargardu, używany jeszcze w połowie XIX w.  Sama wieś ma rodowód słowiański, zaś niemiecki historyk dowodził iż nazwa wsi wywodzi się ze słowiańskiego słowa „łabędź”. Kiełpino powstało nie później niż w XII w. zaś w 1326 r. zostało zniszczone w trakcie najazdu polsko-litewskiego. W księdze ziemskiej z 1337 r. Kiełpino figurowało jako wieś opuszczona, obejmująca 20 łanów. Było to zapewne lenno Liebenowów. Gdy w 1350 r. zmarł Otto von Liebenow margrabia Ludwik Starszy przekazał opuszczone lenno Von Güntersbergom. W marcu 1352 r. margrabia Ludwik Rzymski przekazał im całą bedę w zbożu i pieniądzu oraz wszystkie inne przywileje z wyjątkiem podwód, spłacając w ten sposób długi wobec wasali. W styczniu 1354 r. margrabia ponownie upoważnił von Guntersbergów do pobierania renty z tej wsi. Po Guntersbergach kilkuwioskowe lenno przeszło w ręce rodziny Wreech z Krzęcina. Przed wojną 30-letnią była tu jedna siedziba rycerska; w rękach chłopów pozostawało już tylko 4 łany ziemi. Karczma szynkowała piwo z Recza.

W czasie wojny 30-letniej (1618-48) Wreechowie nie tylko potracili pozostałe wsie, ale z powodu długów Joachim von Wreech zmuszony został oddać Kiełpino w zastaw Kasparowi von Lucke. 18.06.1678 r. Kiełpino zostało sprzedane przez spadkobierców za 2600 talarów wdowie po pułkowniku Von der Marwitz , Katharinie z domu von Schönbeck ze Stanowic i Drezdenka. W 1693 r. majątek padł pastwą pożaru a w trzy lata później wykupił go za 3000 talarów generał pułkownik Joachim Friedrich won Wreech, jednakże już w 1702 r. oddał go w zastaw na 20 lat ppłk. von Hacke, który w kilka lat później zmarł, gdyż w 1713 r. jako właścicielka figurowała wdowa po nim. w opisie łanów z 1713 r. stwierdzono : „ Grunty składają się z piaszczystej ziemi, trochę pastwisk.  Jeśli puste jeszcze 2 lany zostaną zasiedlone, to z braku paszy trzeba będzie zlikwidować część hodowli owiec i 3 domowników ze wsi wysiedlić”. Chyba tak się stało, gdyż w 1718 r. było we wsi 2 chłopów uprawiających po łanie ziemi. Dwa lata wcześniej 25.06.1716 r. podpułkownikowa von Hacke przed terminem umowy zwróciła Kiełpino  za co generał von Wreech zapłacił 6000 talarów oraz 1000 talarów za ulepszenie pałacu i innych zabudowań. Chodzi zapewne o szachulcowy dwór wzniesiony po pożarze, widoczny na planie z 1737r. Budowla miała charakter pałacu na wodzie gdyż z dwóch stron otaczały ją stawy a od strony nowo założonego parku – szeroka fosa. Ulica wiejska była wówczas wyprostowana, a zabudowania położone symetrycznie. Prosta aleja prowadziła wprost do pałacu.

Z 20 łanów w 1337 r. w spisie z 1718 r. wykazano ledwie 6 metrykalnych a 4 realne. Dwa łany jak wspomnieliśmy uprawiali jeszcze chłopi, a pozostałe dwa łany powiększyły majątek dworski, obejmujący 5,5 łana rycerskiego. Obaj chłopi otrzymali 4 woły, 8 krów, 8 owiec, 4 świnie, i 4 gęsi. Jeden z nich szynkował 3 beczki drawieńskiego piwa.

Proces powiększania własności ziemskiej kosztem gospodarki chłopskiej posuwał się dalej. Już w 1768 r. w Kiełpinie nie było ani jednego łana chłopskiego.


Z analizy porównawczej można wnioskować, że autor artykułu prasowego posługiwał się tekstem przewodnika lub innego opracowania gdyż 23 lata później podaje identyczne obwody drzew.

1)  Buczyński Jerzy.; Choszczno i okolice. Warszawa: Sport i turystyka. 1966
2)  artykuł prasowy z 1989r)

Niżej przedstawiam otrzymane od znajomych kserokopie zdjęć przedstawiających dworek i budynek w centrum wioski. Obok archiwalnych prezentuję zdjęcia stanu aktualnego (2004 r.) tych samych obiektów.

    

W ruinę popadł zabytkowy dworek. Dewastacja nastąpiła po opuszczeniu obiektu przez Nadleśnictwo Lasów Państwowych i przekazaniu go w użytkowanie firmie wykonującej melioracje okolicznych rowów. Ze wspaniałych planów przywrócenia świetności pozostały tylko wspomnienia.

    

Niemieckojęzyczny podpis pod zdjęciem mówi o szkole i kwitnących obok kasztanach. Pamiętam jak kwitły przed budynkiem na pierwszym planie.